همشهری آنلاین _ مهدی اسماعیل‌پور: کسانی که شاید خودشان و هنرشان برای اغلب ما غریب و نا شناخته باشد. هنرمندانی که مجبور هستند برای ارائه کار و هنرشان به دیگر مناطق و محله‌ها بروند. یکی از این هنرمندان «مرضیه سلیم خانی» است. نگارگر و تذهیب کار جوانی که آثار متعددی دارد و چندین نمایشگاه نیز برپا کرده است. این هنرمند تهرانسری براین باور است که هنر اصیل نگارگری مهجور مانده و نیاز است تا با حمایت مسئولان و کارهای تبلیغاتی به مردم عرضه و معرفی شود. یکی از راهکارهای پیشنهادی سلیم خانی، استفاده از نگارگری برای تزیین و زیباسازی فضای شهری است. هم‌چنین، او پیشنهاد می‌دهد که‌سراهای محله و فرهنگسراها با توجه به ارتباط و تعاملاتی که با شهروندان دارند، در این زمینه بیشتر می‌توانند فعالیت کنند. گفت‌وگویی با این نگارگر و تذهیب کار جوان انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
چه زمانی و از کجا فعالیت هنری خودتان را در زمینه نگار ی آغاز کرده‌اید؟
هنر نگارگری، رشته انتخابی من در هنرستان بود و من از همان دوره علاقه‌مند به این هنر و کار شدم و همین علاقه سبب شد که این هنر را دنبال کنم و به‌عنوان یک حرفه به فعالیت در آن مشغول شوم. در هنرستان «برهان» تهرانسر رشته نگارگری یا نقاشی ایرانی را انتخاب کردم. نگارگری چند شاخه دارد که از جمله آن می‌توان به تذهیب اشاره کرد. پس از دوران هنرستان با حضور در کلاس‌ها و آموزشگاه‌های مختلف، این رشته را ادامه دادم. برای تکمیل فعالیتم نزد استاد «مجدی» رفتم و دوره دیدم. سپس در همان نگارخانه مشغول به فعالیت شدم. چند نمایشگاه هم در گالری مجد «شهرآرا» که خودم در آنجا فعالیت می‌کنم، برگزار کردم.
در تهرانسر یا منطقه ۲۱ هم فعالیت هنری مانند برگزاری کلاس یا برپایی نمایشگاه داشته‌اید؟
متأسفانه تا به امروز هیچ فعالیتی در محله و منطقه خودم نداشتم. یعنی تا به امروز فرصت و دعوتی برای همکاری، به من نرسیده است که بخواهم آن را قبول کنم. برای همین همه فعالیت هنری‌ام در منطقه ۵ متمرکز شده است. البته گاهی به سرای محله «یاس» می‌روم و برخی از آثارم در آنجا عرضه شده است.
یعنی اگر شرایط و پیشنهادی برای همکاری وجود داشته باشد، قبول می‌کنید؟
بله. بی‌شک استقبال خواهم کرد. در منطقه کسانی هستند که در این شاخه هنری فعالیت می‌کنند و آموزش می‌دهند، اما خودم به آموزشگاه‌های خارج از تهرانسر رفتم. به هرحال، علاقه دارم تا هنری را که یاد گرفته‌ام به دیگران نیز به‌ویژه اهالی تهرانسر آموزش دهم. از سوی دیگر، فکر می‌کنم این هنر اصیل و ملی ایرانی مورد غفلت قرار گرفته و لازم است تا مردم را بیشتر با نگارگری و تذهیب آشنا کنیم که بهترین راه، برگزاری کلاس‌های آموزشی و برپایی نمایشگاه است. نگارگری هنر بسیار زیبایی است که می‌تواند هر کسی را جذب خود کند، اما اگر از مردم سؤال کنید شاید بسیاری از آنها شناخت و اطلاعاتی از این هنر قدیمی و ارزشمند نداشته باشند.
همان‌گونه که اشاره کردید، هنر نگارگری برای اغلب مردم ناشناخته است. کمی درباره رشته هنریتان توضیح می‌دهید؟
نگارگری ایرانی به هنرهای ظریف وریز نقش گفته می‌شود که شامل آثاری از دوره‌های مختلف اسلامی ـ ایرانی است که بیشتر به‌صورت مصورسازی کتاب‌های علمی، ادبی، فنی و تاریخی و نیز برخی کتاب‌های مذهبی است. اوج شکوفایی نگارگری ایرانی در دوران «صفویه» بوده و در صفحه‌آرایی کتاب‌ها و تزیینات بناها و ابزار مختلف نیز قابل مشاهده است. همان‌گونه که اشاره کردم، هنرنگارگری یا همان نقاشی ایرانی شامل چند شاخه تذهیب، گل و مرغ، سفید قلم، سیاه قلم، تشعیر و مینیاتور است که هرکدام برای خود توضیح و تفسیر مفصلی دارد.
در صحبت‌های خودتان اشاره کردید که در دوران صفویه از هنر نگارگری برای تزیینات بنا استفاده می‌شد. یعنی می‌توان از این هنر برای زیباسازی شهر و فضای شهری هم استفاده کرد؟
بله می‌شود. اما متأسفانه در همه این سال‌ها دیده نشده یا بسیار کمتر دیده‌ایم که از هنر نگارگری برای زیباسازی شهر استفاده شود. در تهرانسر و منطقه ۲۱ که من موردی را سراغ ندارم! اتفاقاً یکی از راه‌های معرفی و ترویج این هنر اصیل و زیبای ایرانی، استفاده از آن در فضای شهری است که در این‌باره غفلت شده است و توجهی به آن نمی‌شود.
استقبال مردم تهرانسر از رشته هنری شما چگونه است؟
متأسفانه این هنر برای اغلب مردم ناشناخته است و در نتیجه زیاد هم از سوی آنها استقبال نمی‌شود. اما اگر بیشتر درباره آن اطلاع‌رسانی کنیم و برای مردم شناخته شود، اطمینان دارم استقبال آنها چند برابر خواهد شد. آشنایی شهروندان با هنر نگارگری می‌تواند سبب شود تا تعداد زیادی از مردم برای یادگیری این هنر زیبا و اصیل اقدام کنند.
بازار خوب و اشتغالزایی
این روزها که همه چیز اقتصاد محور شده، موضوع درآمدزایی هم مهم است. سلیم خانی در زمینه هنرنگارگری و درآمدزایی می‌گوید: «زمینه‌کاری در هنر نگارگری بسیار خوب و زیاد است. یک تذهیب کار می‌تواند در رشته‌های مختلفی فعالیت داشته باشد که از آن جمله می‌توان به کتاب آرایی، معماری، نقش فرش، نقش پارچه و مواردی از این دست اشاره کرد. در نتیجه می‌تواند بازار کار خوبی هم داشته باشد و علاوه بر جنبه هنری می‌توان به‌عنوان یک شغل و منبع درآمد نیز به آن نگاه کرد.» این هنرمند از مسئولان می‌خواهدبیشتر از این هنر حمایت کنند و اجازه ندهند تا هنرهای اصیل ایرانی فراموش شود و در گوشه مغازه‌ها و گالری‌ها و آموزشگاه‌ها خاک بخورد و کم‌کم هم به فراموشی سپرده شود.
او می‌گوید: «می‌توانیم از این هنر در فضا و معماری شهری استفاده کنیم که تا به امروز چندان مورد توجه نبوده است. یاسراهای محله و فرهنگسراها می‌توانند در شناساندن و آموزش این هنر به شهروندان فعال‌تر و بهتر عمل کنند. نگارگری، هنر ملی ما است که ریشه در فرهنگ غنی کشورمان دارد و امیدوارم شاهد گسترش روزافزون این رشته به‌ویژه در بین نسل جوان باشم و همان‌گونه که نیاکان ما این هنر را از دل تاریخ به دست ما رسانده‌اند ما نیز در حفظ آن و انتقالش به نسل‌های آینده تلاش کنیم.»
جشنواره‌ای با هدف احیای سنت اصیل ایرانی
نخستین دوره جشنواره مهرگان توسط کانون ادبی مهرگان در منطقه ۲۱ به شکل مجازی برگزار شد و نفرات برتر انتخاب و معرفی شدند. این جشنواره در قالب مسابقه غزل‌سرایی در ۲ بخش آزاد و مهرگان تدارک دیده شده بود. در بخش آزاد شرکت‌کنندگان می‌توانستند غزلی را هر با هر موضوعی به دبیرخانه انجمن ارسال کنند و در بخش مهرگان هم همان‌طور که از نامش مشخص است غزل‌ها درباره موضوع جشن مهرگان بود. سرانجام از بین حدود ۱۵۰ اثری که ارسال شده بود یک نفر در بخش غزل مهرگان و ۳ نفر هم در بخش آزاد به‌عنوان آثار برتر و برندگان جشنواره مهرگان انتخاب شدند.
«همایون‌نوری» دبیر انجمن ادبی مهرگان درباره میزان استقبال شهروندان از این جشنواره و هدف از برگزاری چنین برنامه‌ای به همشهری محله می‌گوید: «هدف انجمن از این برنامه زنده کردن نام مهرگان و تزریق فرهنگ به جامعه است. مانند نوروز و یلدا می‌توانیم مهرگان را هم جشن بگیریم و این سنت و فرهنگ اصیل ایرانی را زنده کنیم. فکر می‌کنم دلیل اصلی فراموش شدن مهرگان خلأ و کم‌کاری فرهنگی است. سنت‌ها و آیین‌های دیگری مثل آیین پرده خوانی هم هستند که مورد غفلت قرار گرفته‌اند و باید دوباره آنها را زنده و احیا کرد.»
نظر شما